Historie Rotterdam-Zuid
Rotterdam-Zuid omvat het gedeelte van Rotterdam, dat ten zuiden van de Nieuwe Maas ligt. Rotterdam-Zuid telt, met de gebieden Charlois, Feijenoord & IJsselmonde circa 201.000 inwoners. Oorspronkelijk werden de stadsdelen slechts door bruggen via het Noordereiland met elkaar verbonden. Voor het overige was men aangewezen op veerponten. Later kwam daar in 1942 de Maastunnel en in het midden van de zestiger jaren de eerste Van Brienenoordbrug bij. Latere verbindingen werden de Willemsbrug en de Erasmusbrug.De eerste stap van Rotterdam naar Zuid werd gezet in 1591. Rotterdam kocht toen een groot deel van het Feijenoord (het gebied tussen het Zwanegat en de Nieuwe Maas). In 1658 werd het restant van Feijenoord gekocht. Na het gereedkomen van de Nieuwe Waterweg in 1872 begon de Rotterdamse haven aan een onstuimige ontwikkeling, die grotendeels op Rotterdam-Zuid gerealiseerd werd.
De eerste ontwikkelingen waren een particulier initiatief onder leiding van Lodewijk Pincoffs. In 1878 kwam een vaste oeververbinding tussen Rotterdam en Zuid tot stand. De bevolking van Rotterdam-Zuid bestond in de eerste decennia voornamelijk uit havenarbeiders die voor een groot deel afkomstig waren van het platteland van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden en uit Noord-Brabant.
Rotterdam heeft in de loop der jaren diverse gemeenten op het eiland IJsselmonde geannexeerd: Charlois (met Katendrecht) in 1895 en IJsselmonde (met Lombardijen), Hoogvliet en Pernis (met Langebakkersoord en 's-Gravenambacht) in 1941. Daarnaast zijn ook delen van Rhoon, Poortugaal, Spijkenisse, Geervliet en Heenvliet bij Rotterdam terechtgekomen. Vanwege de aparte ligging worden Hoogvliet en Pernis niet beschouwd als onderdeel van Rotterdam-Zuid, daardoor zijn deze plaatsen aan volledige annexatie ontkomen. Hetgeen wel het geval was bij Charlois, IJsselmonde, Lombardijen en Katendrecht.
De echte zuiderling voelt zich wel Rotterdammer, maar veel Rotterdammers van boven de rivier vonden de zuiderling geen echte Rotterdammer. Tot in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog werden ze door hen als boeren beschouwd, wat aanleiding vormde voor de benaming 'Boerenzij'. Dit kwam vooral door de grote import van arbeiders die naar de stad trokken om er emplooi te vinden.
Rotterdam-Zuid: Van boerenzij tot smeltkroes
In 2011 verscheen een rapport over Rotterdam-Zuid waarin werd vastgesteld dat dit stadsdeel kampt met verschillende vormen van achterstand: laag opleidingsniveau, concentratie van kansarme bevolking, hoge werkloosheid, armoede, gezondheidsproblemen en soms slechte woonkwaliteit. Al deze thema’s staan niet op zichzelf maar beïnvloeden en versterken elkaar. Om dit te bestrijden is een brede aanpak nodig en die kwam er onder de noemer Nationaal Programma Rotterdam-Zuid waarbij het rijk en de gemeente 20 jaar samen optrekken om het tij voor dit gebied te keren.Over de ontwikkeling van Zuid is er tergelegenheid van het onderzoek en de film een lezing gehouden door Marinke Steenhuis over de cultuurhistorie van Rotterdam-Zuid. Hieronder kunt u deze lezing herbekijken:
Van boerenzij tot smeltkroes (Lezing)
Liever op YouTube kijken klik hier
In 2018 is er in opdracht van de gemeente Rotterdam door Eelco Romeijn (poi-creatives.nl) een prachtige documentaire Film en een Vervolg serie van 6 afleveringen gemaakt over de ontwikkeling van Rotterdam-Zuid.
Van boerenzij tot smeltkroes (de Film)
Het verhaal van de ruimtelijke geschiedenis hoe Rotterdam Zuid tot ontwikkeling kwam. Over bijzondere gebouwen, straten, pleinen, dijken en havenbekkens en met verhalen van bewoners. Gebaseerd op de serie Cultuurhistorische Verkenningen over vooroorlogse wijken in Rotterdam Zuid.Liever op YouTube kijken klik hier.
Van boerenzij tot smeltkroes (de Serie)
Van boerenzij tot smeltkroes: Bloemhof
Bloemhof is een vooroorlogse wijk in Feijenoord, dichtbebouwd en dichtbevolkt. Het ligt ingeklemd tussen o.a. de Putselaan, Hillevliet en de Dordtselaan. Naast veel sociale woningbouw, is een groot deel particulier woningbezit. Het noordelijk deel karakteriseert zich met portiekwoningen, terwijl in het zuidelijk deel vooral bestaat uit laagbouw met veel kleine straatjes. De Lange Hilleweg, de belangrijkste verkeersader van de wijk, scheidt de twee buurten. Bloemhof is trots op De Kiefhoek. Een ontwerp van architect J.J.P. Oud, die met de opvallende bouwstijl internationale bekendheid verwierf.Historie
Bloemhof is ontstaan aan het begin van de vorige eeuw toen de Rotterdamse havens groeiden en er grote vraag was naar nieuwe arbeidskrachten. Deze nieuwe bewoners kwamen vooral uit Noord-Brabant en Zeeland. Ook latere migranten vonden hier een plek om te wonen.
Bewoners
Door de vele migratiebewegingen in de afgelopen eeuw is Bloemhof nu een multiculturele wijk met meer dan 150 verschillende nationaliteiten. Van de kleine 14.000 inwoners heeft ongeveer 70% een andere culturele achtergrond. Met name in het noordelijke deel van Bloemhof is een zeer hoge verhuisgraad waar te nemen, terwijl in het zuiden de bewoners veel honkvaster zijn.
Liever op YouTube kijken klik hier
Van boerenzij tot smeltkroes: Hillesluis
Hillesluis is een vooroorlogse wijk in het Rotterdamse stadsdeel Feijenoord met 11.460 inwoners (2012). De wijk wordt begrensd door de Putselaan in het noorden, de spoorlijn Rotterdam-Dordrecht/Colosseumweg in het oosten, de Breeweg in het zuiden en de Groene Hilledijk en de Hillevliet in het westen.De Beijerlandselaan en het noordelijke deel van de Groene Hilledijk vormen een langgerekt winkelcentrum, dat al sinds de jaren 60 bekendstaat als Boulevard Zuid. De 'boulevard' was destijds een geliefde plek voor jongeren om te flaneren ('een laantje pikken'). Voorheen liep over deze route ook de stoomtram van de RTM naar onder andere Barendrecht en de Hoeksche Waard, plaatselijk ook wel bekend als 'het moordenaartje'. Over de Beijerlandselaan lopen nu de RET tramlijnen 20 en 25. Vroeger was er de Rotterdamse Voetbalvereniging Hillesluis gevestigd. Sinds 1968 is deze te vinden in de Rotterdamse wijk Kreekhuizen.
Bewoners
Hillesluis is een wijk met overwegend allochtone inwoners en een jonge leeftijdsopbouw. In 2001 en 2003 werd de wijk aangemerkt als onveilige wijk, met een veiligheidsindex van 3.7 / 3.8 op een schaal van 10. In 2008 kreeg ze het label probleemwijk met een veiligheidsindex van 4.6. In februari 2009 werd bekend dat Hillesluis hoog scoorde op de lijst met 40 probleemwijken van de toenmalige minister van volkshuisvesting Ella Vogelaar.
Liever op YouTube kijken klik hier
Van boerenzij tot smeltkroes: Tarwewijk
De Tarwewijk ligt in het noordoosten van het Rotterdamse stadsdeel Charlois. Aan de noordzijde (bij de Brielselaan) wordt de wijk begrensd door de Maashaven. Hier bevinden zich enkele (vroegere) graanbedrijven en opslagplaatsen, zoals de Meneba, de Quaker en de Maassilo. Tegenover de Maassilo en het metrostation staat het complex Queen of the South. Aan de oostzijde grenst de Tarwewijk aan de deelgemeente Feijenoord op de Dordtselaan. Deze straat is een van de belangrijkste straten van de Millinxbuurt. Verder wordt de Tarwewijk begrensd door de Pleinweg, die van Zuidplein naar het Maastunnelplein loopt. Enkele grote straten: Brielselaan, Pleinweg, Dordtselaan, Mijnsherenlaan, Wolphaertsbocht, Katendrechtse Lagedijk en de Bas Jungeriusstraat.In de wijk staan voornamelijk woonhuizen in de vorm van portiekwoningen en kleine eengezinswoninkjes. Er zijn enkele winkels en verschillende scholen.
Bewoning
De wijk is in verband met de hoge criminaliteit aangewezen als veiligheidsrisicogebied, waardoor preventief fouilleren is toegestaan. In een streven de situatie aan te pakken wordt vanaf ca. 2006 een huisvestingsvergunning en controle door de dienst stadstoezicht geëist voor men een woning in de wijk kan betrekken. Deze regeling is anno 2017 nog van kracht.
Inmiddels zijn door de gemeente nieuwe grootschalige nieuwbouwprojecten opgestart, waaronder in de Mijnkintbuurt, waarbij 168 verouderde woningen worden gesloopt. Hiervoor komen 72 grotere en duurdere woningen terug. Het doel van deze investeringen is om de kwaliteit van het woningaanbod in de wijk te verhogen.
Liever op YouTube kijken klik hier
Van boerenzij tot smeltkroes: Afrikaanderwijk
De Afrikaanderwijk is een oude arbeiderswijk in het Rotterdamse stadsdeel Feijenoord, op grondgebied van de historische gemeente Charlois. De wijk wordt begrensd door het voormalige spoorwegemplacement (thans Laan op Zuid) in het noordoosten, de Putselaan in het zuiden en de Maashaven, Rijnhaven en de Erasmuslijn in het westen.Van 1908 tot en met 1917 is het Afrikaanderplein de thuisbasis geweest van voetbalclub Feyenoord. Tot in de jaren zestig liep er een lijn van de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij ('het moordenaartje') over de Putselaan naar de Zuid-Hollandse eilanden.
Historie
De woonwijk is ontstaan toen rond 1900 de havens 'op Zuid' werden gegraven. Om de (vooral Zeeuwse) havenarbeiders te huisvesten werden in hoog tempo woonwijken rond de havengebieden gebouwd, waarvan de Afrikaanderwijk er één is. De wijk ontleent zijn naam aan de straatnamen, die zijn gebaseerd op Zuid-Afrika in het algemeen (Bloemfonteinstraat, Kaapstraat, Pretorialaan, Transvaalstraat) en de leiders van de Afrikaners in de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) in het bijzonder (Paul Krugerstraat, Bothastraat, Christiaan de Wetstraat, Cronjestraat, Joubertstraat, Schalk Burgerstraat).
Bewoners
De Afrikaanderwijk was een van de eerste wijken van Nederland waar een meerderheid van de bevolking van allochtone afkomst was. Tegenwoordig is de Afrikaanderwijk een internationale wijk met veel Surinamers, Turken, Marokkanen en Antillianen en nog enkele oorspronkelijke, voornamelijk oudere, Nederlanders.
Begin jaren zeventig werden grote groepen Marokkanen, Turken en Zuid-Europeanen geworven om werk in de haven te doen. Om hen huisvesting aan te bieden kochten huisjesmelkers veel panden in de Afrikaanderwijk op en verhuurden zij deze aan de arbeiders. Dit was tegen het zere been van autochtone gezinnen die vaak jarenlang op woonruimte wachtten en nu zagen dat buitenlanders door malafide verhuurders eerder aan onderdak werden geholpen.
Op 10 augustus 1972 sloeg de vlam in de pan: wijkbewoners trokken op naar de pensions waar de gastarbeiders verbleven en zetten hen met meubels en al op straat. De Mobiele Eenheid kwam hierop in actie maar het duurde drie dagen voordat de rust was teruggekeerd. Na deze rellen voerde de gemeente een spreidingsbeleid in: in elke wijk mochten zich maximaal 5% Mediterranen, Surinamers en Antillianen vestigen. Een jaar later werd dit raadsbesluit door de rijksoverheid geschorst, en in 1974 werd het vernietigd door de Raad van State.
Liever op YouTube kijken klik hier
Van boerenzij tot smeltkroes: Carnisse
De Carnisserbuurt ofwel Carnisse is een van de vooroorlogse wijken van het Rotterdamse stadsdeel Charlois. De wijk is gelegen aan de noordrand en wordt begrensd door de Dorpsweg, Pleinweg en Goereesestraat. Aan de zuidrand van de wijk vormt het Zuiderpark een fraaie groene ‘achtertuin’. Aan de oostkant van de wijk ligt metrostation en winkelcentrum Zuidplein, aan de westkant de Maastunnel. Het is een woonwijk, met veel portiekwoningen uit de jaren 40 en 50.Historie
In 1899 ging de gemeente akkoord met het plan van een grondexploitant om langs de Katendrechtse Lagedijk arbeiderswoningen te bouwen. Tussen 1900 en 1950 groeide de wijk gestaag. Met de uitbreiding van de havens was immers dringend behoefte aan huisvesting voor de nieuwe arbeiders, die van heinde en verre naar Rotterdam kwamen. De wijk breidde zich in de loop der jaren in zuidelijke richting uit.
Bewoners
Carnisse telt rond de 11.000 inwoners. De woningvoorraad bestaat vooral uit 2- en 3-kamerwoningen, waardoor er relatief veel één- en tweepersoonshuishoudens wonen. Vergeleken met andere vooroorlogse stadswijken wonen er weinig kinderen ook is het aandeel Niet-Westerse migranten lager.
Liever op YouTube kijken klik hier
Van boerenzij tot smeltkroes: Charlois
Charlois is een bestuurscommissiegebied en wijk gelegen op de zuidelijke Maasoever in de gemeente Rotterdam. Tot 2014 was het een deelgemeente, daarna kreeg het de status van 'bestuurscommissiegebied'. Op 1 januari 2012 telde Charlois 64.320 inwoners op een oppervlakte van 10,00 km² De buurten zoals Carnisse, Tarwewijk en Oud-Charlois zijn onderdeel van dit gebied.Historie
De eerste (primitieve) bewoning in Charlois gaat terug tot voor het jaar 1200. In 1458 wordt het gebied "De Reijerwaard" waar Charlois in ligt door Filips van Bourgondië aan zijn zoon Karel de Stoute geschonken. Bij akte bepaalt hij dat de ingedijkte grond “voortaen heten sal ’t land van Charollais". Deze naam is afkomstig van het graafschap Charolais in het huidige Frankrijk dat ook in het bezit van Karel de Stoute was. Er werd een kerk gesticht "die genaempt sal wesen Sinte Clemenskercke." en is gewijd aan Sint-Clemens.
In 1873 werd de gemeente Katendrecht, die al aan drie kanten door Charlois grondgebied omgeven was, opgeheven en toegevoegd aan gemeente Charlois. In 1895 werd Charlois vervolgens zelf geannexeerd door Rotterdam, dat op grote schaal havengebied ging aanleggen.
Bewoning
Oud-Charlois is de historische kern van het Rotterdamse stadsdeel Charlois. Oud-Charlois wordt begrensd door de Dorpsweg in het oosten, de Kromme Zandweg in het zuiden, het emplacement van de Waalhaven-Oostzijde in het westen en de Nieuwe Maas in het noorden. Rondom de oude dorpskern werden aan het begin van de twintigste eeuw grote aantallen arbeiderswoningen gebouwd in verband met de groeiende werkgelegenheid in de Rotterdamse haven. Deze woningen zijn in de jaren zeventig en tachtig gerenoveerd.
Liever op YouTube kijken klik hier